GIDA BANKACILIĞI NEDİR?
Gıda Bankası üretici veya satıcılardan bedel ödemeden almış olduğu ürünleri, aracı işlevi görerek ihtiyacı olanlara düzenli ve sağlıklı bir şekilde ulaştırılmasını sağlayan kurumdur.
27.05.2004 tarihinde 5179 sayılı yasa ile İhtiyaç fazlası gıdanın yoksul vatandaşlara dağıtılmasını sağlayacak olan gıda bankası, 5179 sayılı Kanunun 3. maddesinde “Bağışlanan üretim fazlası, paketleme veya kodlama hatası sebebiyle piyasaya sürülememiş, sağlığa uygun her türlü gıdayı tedarik eden, uygun şartlarda depolayan ve bu ürünleri doğrudan veya değişik yardım kuruluşları vasıtasıyla fakirlere ve doğal afetlerden etkilenenlere ulaştıran ve kâr amacı gütmeyen dernek ve vakıfların oluşturduğu organizasyonlar” olarak tanımlanmıştır.
Gıda bankacılığı sisteminde ihtiyacı bulunanlara ayni yardımı yapabilmesine ilişkin hükümler bulunan ve kâr amacı gütmeyen dernek veya vakıf “Gıda Bankası” olarak faaliyet göstermektedir. Gıda Bankası, üretici veya satıcılardan bedel ödemeden almış olduğu ürünleri aracı işlevini görerek ihtiyacı olanlara düzenli ve sağlıklı bir şekilde ulaştırılmasını sağlamaktadır.
Gıda bankacılığı sisteminde, ekonomik açıdan durumu iyi olmayan vatandaşlar ile ellerinde çeşitli nedenlerle piyasaya sürülemeyen veya pazarlanması verimli olmayan ihtiyaç maddeleri bulunan üretici, lokanta, market, otel vb. gerçek ve tüzel kişiler arasında köprü vazifesi görerek israfın önlenmesi hususunda toplumsal şuurun oluşmasına katkıda bulunarak sosyal adaletin sağlaması yolunda önemli bir adım atılmış olacaktır.
GIDA BANKACILIĞINI KİMLER YAPABİLİR?
Gıda maddesi bağışının, tüzük veya senedinde ihtiyacı bulunanlara gıda yardımı yapılabilmesine ilişkin hükümlerin bulunduğu dernek veya vakfa yapılması gerekir. Bununla beraber dernek veya vakfın başka alanlarda faaliyet gösteriyor olmasının bir önemi bulunmamaktadır.
HANGİ YARDIM MALZEMELERİ GIDA BANKACILIĞI KAPSAMINDADIR?
Gıda bankacılığı sisteminde, ekonomik açıdan durumu iyi olmayan vatandaşlar ile ellerinde çeşitli nedenlerle piyasaya sürülemeyen veya pazarlanması verimli olmayan ihtiyaç fazlası gıda, temizlik, giyecek ve yakacak maddeleri Gıda Bankacılığı kapsamında yer alır.
GIDA BANKASINA BAĞIŞ İÇİN BELGE DÜZENLEMESİ GEREKİR Mİ?
Bağışı yapanların mutlaka bağış yapılan dernek veya vakıf adına fatura düzenlemesi ve faturaya “ ihtiyaç sahiplerine yardım şartı ile bağışlandığından KDV hesaplanmamıştır” ibaresini düşmeleri gerekmektedir.
Ayrıca bağış yapılan derneğin ve vakfında kendi mevzuatlarında öngörülen belgeyi düzenleyip bağış yapanlara vermesi gerekmektedir.
BAĞIŞLANAN GIDA MADDESİNİN KDV’Sİ NE OLACAK?
Gıda Bankacılığı kapsamında yapılan bağışlar Katma Değer Vergisi Kanununda yapılan değişiklik neticesinde katma değer vergisinden de müstesna tutulmuştur.
Bu durumda bağışlanan gıda maddesi tesliminde katma değer vergisi hesaplanmayacak olup, daha önce bu gıda maddesinin alımı esnasında yüklenilen katma değer vergiside indirim konusu edilemeyecektir.
İndirim konusu edilemeyecek olan katma değer vergisi gider yada maliyet unsuru olarak dikkate alınabilecektir.
GIDA BANKACILIĞINA YÖNELİK VERGİSEL DÜZENLEME NASILDIR?
Gelir Vergisi Kanunu’nun (GVK) Ticari Kazancın Tespitinde İndirilecek Giderler başlıklı 40. maddesine 5035 sayılı Kanun ile eklenen 10. bendinde; “Fakirlere yardım amacıyla gıda bankacılığı faaliyetinde bulunan dernek ve vakıflara Maliye Bakanlığınca belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde bağışlanan gıda maddelerinin maliyet bedelinin” matrahın tespitinde gider olarak dikkate alınabileceği ifade edilmiştir. Buna göre, hem ticari kazanç elde eden gelir vergisi hem de kurumlar vergisi mükellefleri Gıda Bankacılığı kapsamında yapmış oldukları bağışlara konu malların maliyet bedellerini vergiye tabi kazancın tespitinde gider olarak göz önünde bulundurabileceklerdir.
Yine GVK’nın Sigorta Primi, Teberru ve Diğer İndirimler başlıklı 89. maddesine 5035 sayılı Kanun ile eklenen bent ile, fakirlere yardım amacıyla gıda bankacılığı faaliyetinde bulunan dernek ve vakıflara Maliye Bakanlığınca belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde bağışlanan gıda maddelerinin maliyet bedelinin tamamının, yıllık beyanname ile bildirilen gelirin % 5 ini aşmayan kısmının indirilebilmesi imkanı getirilmiştir.
GIDA BANKASINA BAĞIŞLANAN MADDELERİN VERGİSİ NASIL DÜŞÜLÜR?
Bağışçı firma bağışlamak istediği konu kapsamındaki ürünleri/ürünü Gıda Bankacılığı sistemine girmek istediğini düşünelim. Firma öncelikle Gıda Bankası işlevini gören dernek veya vakıf ile görüşerek bu ürünleri bedelsiz olarak sisteme aktarma isteğini iletecektir. Üretici firma, “İhtiyaç sahiplerine yardım şartıyla bağışlandığından KDV hesaplanmamıştır.” ifadesi bulunan ve malın maliyet bedeli tutarındaki faturayı Gıda Bankası adına düzenleyecektir. Ayrıca, ürünlerin/ürünün taşınması ile ilgili olarak sevk irsaliyesi de düzenlenecektir. Firma, bağışladığı ürünlerin/ürünün maliyet bedelini gider yazmak suretiyle vergiye tabi kazancından düşebilecektir.
Gıda Bankacılığı yapan dernek veya vakıf bağışlanan mala karşılık bağış makbuzu vb. belgeyi düzenleyerek bir örneğini bağış yapana verecek ve kurduğu organizasyon ile teslim aldığı ürünleri bedelsiz olarak ihtiyaç sahiplerine dağıtacaktır.